بهداشت،  ناصر (خسروشاهی؛ ۲۵ تیر ۱۳۴۰-19 اردیبهشت ۱۳۶۴) فرمانده گردان حمزه سیدالشهداء لشکر پیاده ۲۵ کربلا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

ناصر بهداشت فرزند محمدحسین و صغری درآبی در قائم‌شهر به دنیا آمد. او فرزند چهارم بود و پنج خواهر و برادر داشت (ادارة ثبت احوال...؛ فرهنگ... ذیل نام). پدرش نزدیک مسجد صبوری قائم‌شهر مغازۀ کوچکی را اداره‌ می‌کرد و مادرش خانه‌دار بود. ناصر دورۀ تحصیلی ابتدایی را در مدرسۀ مهدیه قائم‌شهر گذراند. ۱۳۵۱ ش تحصیل دورۀ راهنمایی را در مدرسۀ همایون (شهید چمران کنونی) طی‌کرد. برای ادامۀ تحصیل، رشتۀ ساختمان را در هنرستان فنی کوروش کبیر (شریف واقفی کنونی) برگزید، در تحصیلی ۱۳۵۷ -1356، سال دوم هنرستان را به پایان برد (ادارة آموزش و پرورش... گواهی هنرستان۲). سال سوم تحصیل او با روزهای اوج انقلاب اسلامی هم‌زمان شد، با شروع مبارزات مردمی کم‌کم به فعالیت‌های سیاسی و انقلابی روی آورد. تحصیل و دانش‌اندوزی راه‌های جدیدی برای کسب آگاهی به روی او گشود؛ مطالعۀ کتاب‌های مذهبی را در اولویت قرارداد تا باورها و عقاید خود را از سرچشمه‌های آگاهی قدرت‌مند سازد و با ذهنی روشن و عقیده‌ای محکم به مبارزه بپردازد. وقتی انقلاب به پیروزی رسید و نهادهای انقلابی تأسیس شدند، ناصر درس و بحث را رهاکرد. با راهنمایی حجت‌الاسلام صبوری، امام جماعت مسجد صبوری، به همراه جوانان دیگر به فعالیت‌های بر ضد رژیم پهلوی در قائم‌شهر پیوست (یعقوبی).

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با شدت‌یافتن درگیری‌ها میان گروهک‌های مخالف و نهادهای انقلابی، سپاه پاسداران قائم‌شهر برای مقابله با اقدامات گروه‌ها، تیم‌های عملیاتی ویژه‌ای را پایه‌گذاری‌کرد؛ ناصر  به عضویت یکی از این تیم‌ها درآمدو برای مقابله با گروهک‌ها داوطلب می‌شد (قاسمی). اوبه همراه گروهی از جوانان انقلابی قائم‌شهر در شکل‌گیری پادگان آموزشی شیرگاه مشارکت داشت؛ پس از یک‌سال از حضور در پادگان شیرگاه به تدریج در زمرۀ فرماندهان قرارگرفت (ذبیحی، محسن؛ واگذاری). 6 مرداد ۱۳۵۸ به عضویت سپاه درآمد، دورۀ آموزشی عمومی نظامی یک‌ماهه را در پادگان شیرگاه گذراند. آموزش‌هایی که در طول حضور در سپاه و جبهه دید شامل ایدئولوژی و نظامی بود (بهداشت، آذر؛ فلاحتی؛ خنکدار). از زمان عضویت تا ۵ خرداد ۱۳۶۱ مسئولیت یکی از گروه‌های گشت واحد عملیات پایگاه قائم‌شهر را برعهده‌ داشت (سپاه... وضعیت)؛ با توجه به شرایط انقلابی حاکم بر کشور، مأموریت‌هایی برای مبارزه با گروهک‌ها و همکاری با دادگاه‌های انقلاب در سوابق مأموریتی وی مشاهده می‌شود (سپاه... ماموریت‌ها؛ عمادی). در جریان جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران، در جبهه‌ها حضور یافت. او  از پیش از عملیات محرم  در  آبان ۱۳۶۱ تا زمان شهادت در ۱۹ اردیبهشت  1364 فرمانده گردان حمزه سیدالشهدا (ع) در لشکر ۲۵ کربلا بود (همان... فرم مقدماتی، پرسنلی، گواهی مسئولیت؛ ولی‌پور، ص ۲۰).

بهداشت در سال ۱۳۶۲ ش با مریم فلاحتی پیمان ازدواج بست. مراسم عروسی را در اوج سادگی در مسجد بهشتی ‌محلۀ قائم‌شهر برگزارکرد. ثمرۀ این ازدواج، کوثر (متولد : ۱۳۶۴ ش) پنج ماه پس از شهادت پدر چشم به جهان گشود (کنگره... اطلاعات فردی).

او در ۲ اردیبهشت ۱۳۶۲ در مریوان بر اثر اصابت ترکش خمپاره، آرنج دست راستش شکست (کنگره.... فرم سوابق؛ سپاه.... گواهی مجروحیت). از ۱۲ اردیبهشت تا ۲ تیر ۱۳۶۲ در بیمارستان فیروزگر تهران تحت درمان بود. با این همه به طور کامل بهبودی را به دست نیاورد و برای درمان کامل در خارج از کشور رضایت ‌نداد (بهداشت، طاهره). این نقص و آسیب موجب رنجش می‌شد (بهداشت، آذر، خاطره؛ بهداشت، طاهره). 19 اردیبهشت ۱۳۶۴ در حالی که مسئولیت فرماندهی گردان حمزه الشهدا و همزمان فرماندهی تیپ پدافندی را در محور چنگوله برعهده‌داشت، در کمین دشمن در منطقۀ چنگوله شهرستان مهران گرفتار شد و به شهادت رسید (ذبیحی؛ فلاحتی؛ یعقوبی). هم‌رزم و جانشین او، سردار شهید بهروز (جعفر) شیرسوار پیکر وی را از روی علائمی شناسایی‌کرد (ملکیان). پیکر شهید بهداشت را پس از تشییع در آرامگاه سیدنظام جمنان قائم‌شهر به خاک سپردند (کنگره.... فرم سوابق؛ فرهنگ... ذیل نام). شهید بهداشت و شهید جعفر شیرسوار (جانشین گردان حمزه سیدالشهدا)، دوستی نزدیک و صمیمانه‌ای داشتند.

با بهداری، پشتیبانی و... هماهنگی خوبی داشت و یگان خود را همیشه آماده نگه‌می‌داشت، وظایفی را به نیروها محول‌می‌کرد که از عهدۀ آن برآیند و نیروهای مخلص، متدین، پاک، جان‌نثار، مؤمن، متقی و فرمانبردار را تربیت‌می‌کرد (واگذاری). در مقام فرماندهی در انجام مأموریت‌ها سرعت عمل داشت؛ سرعت در انجام مأموریت و تسخیر نقاط راهبردی از سوی گردان حمزه سیدالشهدا به گونه‌ای بود که به گردان خط‌شکن معروف بودند (ذبیحی، علی‌رضا).

ناصر بهداشت به مراعات شئونات دینی- اسلامی از جمله حفظ حجاب، پرهیز از غیبت، انجام مستحبات، دوری از محرمات، پرداختن به نماز اول وقت و وظایف مسلمانی پای‌بند بود (فلاحتی). از مهم‌ترین ویژگی‌های او شکیبایی و صبر در برابر مشکلات زندگی و پایداری و استقامت و تدبیری است که برای حل مشکلات از خود نشان‌می‌داد (همان). در امور شخصی کوشش‌می‌کرد تا حد امکان مسئولیتی را بر دوش کسی نیندازد و کارهای شخصی را خود انجام دهد (همان). محجوب و باحیا بود و می‌کوشید در برخورد با زنان از نگاه به آن‌ها بپرهیزد (عمادی). روابط شهید با خویشاوندان، دوستان، اهالی محل و دیگر اقشار مردم بسیار حسنه و با حیا و عفت بود (ذبیحی، علی‌رضا؛ فلاحتی). با اخلاق فردی‌اش بسیاری را مجذوب‌می‌کرد (ولی‌پور، ص۲۱). شأن و کرامت اطرافیان را حفظ‌می‌کرد و نه تنها خود با بقیه رفتار محبت‌آمیز و محترمانه‌ای داشت، دیگران را هم به این نوع رفتار وادارمی‌کرد. نوع‌دوستی و توجه شهید به قشر تهی‌دست از نوجوانی در او ریشه‌دواند (گرجی، ص۳۰). متفکر، کم‌گوی و گزیده‌گوی، بی‌تکلف و ساده بود و این صداقت و سادگی جاذبه‌ای داشت که بسیاری را به گرد او جمع‌می‌کرد (یعقوبی). خالصانه کارمی‌کرد و در دل و قلب همۀ رزمنده‌ها جا داشت (دهقان). در میان مردم محبوب بود و اهل محل به نیکی از او یادمی‌کردند (ذبیحی، محسن). تلاش‌می‌کرد تا رموز کار را به سرعت فراگیرد تا در مسئولیت‌های واگذارشده بتواند مؤثر واقع شود (دهقان). درد و رنج را تحمل‌می‌کرد و آسیب‌های جسمی و بدنی خود را نیز نادیده‌می‌انگاشت (ذبیحی، محسن). از کودکی قدر و ارزش اوقات فراغت را درک‌می‌کرد؛ از همین رو نزد یکی از آشنایان پدر به آموختن کاشی‌کاری روی آورد (توکلی، ص۱۰۳). در زمان فراغت از مأموریت‌های نظامی، به مطالعه و تشکیل جلسات برای نوجوانان و جوانان می‌پرداخت (ذبیحی، علی‌رضا). به خواندن دیوان حافظ علاقۀ بسیار داشت و از خواندن غزلیات آن لذت می‌برد (توکلی، ص۱۰۴). سعی‌می‌کرد شب‌های دوشنبه و چهارشنبه به ملاقات خانوادۀ شهدا برود. گاهی در مراسم مذهبی به مداحی و نوحه‌خوانی می‌پرداخت (یعقوبی). به ورزش و به ویژه کوهنوردی علاقۀ فراوانی داشت (ذبیحی، محسن).

سردار شهید بهداشت از استعداد نظامی بالا و توانایی فرماندهی خوبی برخوردار بود و این امر را در عملیات‌های مختلف و در مقابله با مخالفان نظام به نمایش گذاشت (همو). به آموزش نیروها و آمادگی برای رزم اهتمام جدی داشت و یگان تحت امر خود را از نظر سلاح و روحیه در حد مطلوب تقویت‌می‌کرد؛ پیوند ویژگی‌های معنوی و رفتار خالصانه همراه با شجاعت و دلیری و قاطعیت از سردار بهداشت فرماندهی شجاع و مؤثر در صحنه‌های نبرد ساخته بود. توانمندی وی به هنگام عملیات، سازماندهی و ترمیم نیرو بعد از عملیات وجه دیگری از چهرۀ رزمی اوست (همو). به حال مجروحان و خانواده‌های شهدا توجه داشت (ذبیحی، محسن). در سخنرانی‌هایش به تشریح شرایط حاکم بر جبهه‌ها می‌پرداخت. علاوه‌بر این به کارهای جهادی از جمله ساخت و ساز‌ها نیز می‌پیوست و مردم را هم تشویق‌می‌کرد تا علاوه‌بر توجه و یاری‌ رزمندگان، در یاری‌رساندن به تهی‌دستان همکاری و حضور داشته‌باشند (همان). به انجام فرایض و مستحبات پای‌بند بود، از محرمات دوری‌می‌جست. اهل وضو و روزه و تقوا بود، به نماز شب، توسل به ائمۀ اطهار(ع)، زیارت عاشورا، دعای ندبه و کمیل توجه‌داشت (بهداشت، طاهره، خاطره؛ ذبیحی، علی‌رضا).

به روحانیت به عنوان رهبران فکری- عقیدتی جامعه اعتقاد راسخ داشت و آن‌ها را طبیب جامعه تلقی‌می‌کرد و بر این باور بود که هرگاه جامعه از نظر فرهنگی، اخلاقی و اقتصادی مشکل داشته باشد نیاز است تا روحانیان در آن عرصه وارد شوند (ذبیحی، محسن). میل و علاقۀ بسیار به روحانیت و امام خمینی(ره) باعث شد تا با پافشاری خود به ملاقات امام خمینی(ره) برود (فلاحتی). شهید بهداشت یکی از اهداف خود را برای رزم در برابر دشمنان، شیفتگی در برابر امام خمینی(ره) ذکر کرده، بر آن است که برای حیات امام و جلوداری از کاروان انقلاب اسلامی جان فدامی‌کند (وصیت). مطیع محض رهبر انقلاب بود؛ همواره خود را تابع ولایت فقیه می‌دانست، از همین رو، به مخالفان خط فکری امام هیچ‌گاه روی خوش نشان نمی‌داد، حتی اگر از خویشاوندان وی هم بودند (ذبیحی، محسن؛ عمادی). هوادار آرمان‌های اسلامی و دوست‌دار اجرای قوانین شرع در ایران و جهان بود (دهقان). معتقد بود در حکومت اسلامی، بحث فقر و غنا و تبعیض و فخرفروشی نباید باشد. تحقق و توسعۀ عدل و داد در جامعه اسلامی میسر خواهد بود و بروز انقلاب اسلامی برای برقراری قسط و داد است (ذبیحی، محسن). هم‌چنین وی از دنیا و دنیاخواهی به شدت گریزان بود و از آغاز خواهان جهاد در راه دفاع از انقلاب، عقاید و باورهای خود بود. نگاه وی به دنیا زاهدانه‌ بود. با چنین دیدگاهی خواستار شهادت و جان‌فشانی در راه خدا بود (ذبیحی، علی‌رضا). در نگاه شهید بهداشت حضور در جبهه یعنی دفاع از ارزش‌های انسانی (بهداشت، ناصر). او جبهۀ جنگ را جبهه‌ای به وسعت اسلام و سراسر نور در برابر جبهه‌ای تمام کفر می‌دید (همو). وی بر این باور بود که در جبهۀ جنگ افقی گشوده شده‌است که امام حسین(ع) و صحرای کربلا دیده می‌شود (همو).

شهید بهداشت در وصیت‌نامه‌اش بر دو نکته تأکید کرده است: فضیلت نماز و حضور در جبهه. وی نوشته است: «جبهه انسان را عاشق می‌کند و به زندگی محتوا می‌بخشد و انسان را خالص می‌کند، جایی که روح حاکم است و همه در اعمال خیر سبقت می‌گیرند؛ نماز شب‌های آن سنگرها را نورانی می‌کند و شهادت‌ها آن‌ها را مقاوم‌تر و استوارتر می‌کند» (و). در بخشی از وصیت‌نامۀ بهداشت آمده است: «پروردگارا با قلبی خالی از علایق دنیا به سویت آمده‌ام، می‌خواهم هم‌چون عاشقانت به لقایت بپیوندم. خدایا بار گناهانم زیاد است. از تو عاجزانه درخواست می‌کنم که از سرچشمۀ لطف و کرمت بر من ببخشایی، ببخش بر من که در زندگانی نتوانستم آن‌گونه که شایسته است تو را پرستش کنم» (همو).

مآخذ:  ادارة آموزش‌وپرورش شهرستان قائم‌شهر، گواهی سال دوم هنرستان ، سند مورخ ۲۵ تیر ۱۳۶۸ ۲۵/ 4/ 1368، سند بش، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان مازندران؛ ادارة ثبت‌احوال شهرستان قائم‌شهر، شناسنامه، سند بی‌تاریخ، سند بش، موجود در همان‌جا؛ بهداشت، آذر (خواهر شهید)، مصاحبه با سیده محبوبه عظیمی، ۲۰ اسفند ۱۴۰۲؛ تحقیقات منتشر نشدة کنگرة بزرگداشت سرداران و ده هزار شهید استان مازندران (زندگی‌نامة شهید ناصر بهداشت)، بی‌تا، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان مازندران ؛ بهداشت، ناصر، وصیت‌نامه، سند بی‌تا، سند بش، موجود در همانجا؛ توکلی، یعقوب، فرهنگنامۀ جاودانه‌های تاریخ: زندگی‌نامۀ فرماندهان شهید استان مازندران، تهران: شاهد، ۱۳۸۲ ش؛ خنکدار، علی‌اکبر(هم‌رزم شهید)، مصاحبه با حسین باقرپور،۱۷ بهمن ۱۴۰۱؛ دهقان، علی‌جان(دوست و هم‌رزم شهید)، مصاحبه با مولف، همان، همانجا؛ ذبیحی، علی‌رضا، هم‌محله‌ای و دوست و همرزم شهید، مصاحبه ‌کننده نامعلوم، همان، همانجا؛ ذبیحی، محسن، هم‌محله‌ای و دوست و همرزم شهید، مصاحبه با زهرا شکرایی، همان، همانجا؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرستان قائم ‌شهر، وضعیت خدمتی، سند بی‌تا، سند بش، موجود در همان‌جا؛ همان، فرم مقدماتی، سند بی تا،سند بش، موجود در همان‌جا؛ همان، پرسنلی، سند بی تا،سند بش، موجود در ، همان‌جا؛ همان، گواهی مسئولیت، همان، موجود در همان‌جا؛ همان، گواهی مجروحیت، همان، موجود در همان‌جا؛ عمادی، سیدقاسم (دوست و همرزم شهید)، مصاحبه‌کننده نامعلوم، همان، همانجا؛ فرهنگ اعلام شهدا: استان مازندران، به کوشش مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران،‌ ، تهران:‌ شاهد، ۱۳۷۹ ش؛ فلاحتی، مریم، همسر شهید، مصاحبه‌کننده نامعلوم، سند بی‌تا، سند بش، موجود در اداره کل بنیاد حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان مازندران؛ قاسمی، حسن، دوست و همرزم شهید، مصاحبه‌کننده نامعلوم، سند مورخ ۲۶/ 3/ 1382، همان، همانجا؛ کنگره بزرگداشت سرداران و ده هزار شهید استان مازندران، پرونده شهید، شماره ۰۱۷۰۳، سند بی تا، سند بش، همان‌جا؛ همو، سوابق ایثار، همانجا؛ همو، فرم سوابق، همانجا؛ گرجی نوسری، محسن، سفیران عشق، قائم‌شهر: پیام محراب، ۱۳۷۷ ش؛ ملکیان، سوسن، همسر شهید جعفر شیرسوار، دوست و همرزم شهید، مصاحبه با شهین باج، سند بی‌تا، سند بش، موجود در اداره کل بنیاد حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان مازندران؛ واگذاری، منوچهر، ، سند مورخ ۲۸ مرداد ۱۳۸۲  ، سند بش، موجود در همان، همانجا؛ یعقوبی، عقیل(هم‌رزم شهید)، مصاحبه با سیده محبوبه عظیمی، تیر ۱۴۰۳؛ ولی‌پور، سید حسین، «در وصف آن‌ که امام بر سرش بوسه زد»،  گنج ماندگار، بهار ۱۳۹۰ ش، شم ۲.

/ گروه شهدا/